291
/
标签: 希罗多德 希波战争 马拉松之战
BOOK 6, CHAPTER 106-117. ·
(106) τότε δὲ πεμφθεὶς ὑπὸ τῶν στρατηγῶν ὁ Φειδιππίδης οὗτος,[1] ὅτε πέρ οἱ ἔφη καὶ τὸν Πᾶνα φανῆναι,[2] δευτεραῖος ἐκτοῦ Ἀθηναίων ἄστεος ἦν ἐν Σπάρτῃ,[3] ἀπικόμενος δὲ ἐπὶ τοὺς ἄρχοντας ἔλεγε,[4] ‘ὦ Λακεδαιμόνιοι, Ἀθηναῖοι ὑμέων δέονται σφίσι βοηθῆσαι καὶ μὴ περιιδεῖν πόλιν ἀρχαιοτάτην ἐν τοῖσι Ἕλλησι δουλοσύνῃ περιπεσοῦσαν πρὸς ἀνδρῶν βαρβάρων·[5] καὶ γὰρ νῦν Ἐρέτριά τε ἠνδραπόδισται καὶ πόλι λογίμῳ ἡ Ἑλλὰς γέγονε ἀσθενεστέρη.’[6] ὃ μὲν δή σφι τὰ ἐντεταλμένα ἀπήγγελλε,[7] τοῖσι δὲ ἕαδε μὲν βοηθέειν Ἀθηναίοισι,[8] ἀδύνατα δέ σφι ἦν τὸ παραυτίκα ποιέειν ταῦτα,[9] οὐ βουλομένοισι λύειν τὸν νόμον·[10] ἦν γὰρ ἱσταμένου τοῦ μηνὸς εἰνάτη,[11] εἰνάτῃ δὲ οὐκ ἐξελεύσεσθαι ἔφασαν μὴ οὐ πλήρεος ἐόντος τοῦ κύκλου.[12]
(107) οὗτοι μέν νυν τὴν πανσέληνον ἔμενον.[13] τοῖσι δὲ βαρβάροισι κατηγέετο Ἱππίης ὁ Πεισιστράτου ἐς τὸν Μαραθῶνα,[14] τῆς παροιχομένης νυκτὸς ὄψιν ἰδὼν τοιήνδε·[15] ἐδόκεε ὁ Ἱππίης τῇ μητρὶ τῇ ἑωυτοῦ συνευνηθῆναι.[16] συνεβάλετο ὦν ἐκ τοῦ ὀνείρου κατελθὼν ἐς τὰς Ἀθήνας καὶ ἀνασωσάμενος τὴν ἀρχὴν τελευτήσειν ἐν τῇ ἑωυτοῦ γηραιός.[17] ἐκ μὲν δὴ τῆς ὄψιος συνεβάλετο ταῦτα,[18] τότε δὲ κατηγεόμενος τοῦτο μὲν τὰ ἀνδράποδα τὰ ἐξ Ἐρετρίης ἀπέβησε ἐς τὴν νῆσον τὴν Στυρέων,[19] καλεομένην δὲ Αἰγλείην,[20] τοῦτο δὲ καταγομένας ἐς τὸν Μαραθῶνα τὰς νέας ὅρμιζε οὗτος,[21] ἐκβάντας τε ἐς γῆν τοὺς βαρβάρους διέτασσε.[22] καί οἱ ταῦτα διέποντι ἐπῆλθε πταρεῖν τε καὶ βῆξαι μεζόνως ἢ ὡς ἐώθεε·[23] οἷα δέ οἱ πρεσβυτέρῳ ἐόντι τῶν ὀδόντων οἱ πλεῦνες ἐσείοντο·[24] τούτων ὦν ἕνα τῶν ὀδόντων ἐκβάλλει ὑπὸ βίης βήξας·[25]ἐκπεσόντος δὲ ἐς τὴν ψάμμον αὐτοῦ ἐποιέετο σπουδὴν πολλὴν ἐξευρεῖν.[26]
[1] τότε adv. 那时,当。πέμπω (πεμφθείς) part sg aor pass masc nom. 派遣。στρατηγός pl masc gen. 将军。τῶν是冠词。Φειδιππίδης sg masc nom. 菲狄庇得斯。雅典人,长跑能手。ὁ是冠词。οὗτος sg masc nom. 这个。与Φειδιππίδης搭配。 [2] ὅτε conj. 当……时。πέρ partic. 用以加强语气。ὅτε περ表示就在那时。οἱ sg masc dat. 对他(指菲狄庇得斯)。φημί (ἔφη) 3rd sg imperf. 说,宣称。主语是菲狄庇得斯。Πάν (Πάνα) sg masc acc. 潘神。φαίνω (φανῆναι) aor inf pass. 显现,出现。原指显示、使出现,当用作被动态简单过去时,表示有主动意味的显现。此处的主语是潘神。 [3] δευτεραῖος adj sg masc nom. 第二天的。要与主语(即菲狄庇得斯)保持性、数、格一致。Ἀθηναῖος pl masc gen. 雅典的,雅典人的。ἄστυ (ἄστεος) sg neut gen. 城,城镇。τοῦ是它的冠词。εἰμί (ἦν) 3rd sg imperf. 是。Σπάρτη sg fem dat. 斯巴达。这句意为(菲狄庇得斯)从雅典城出来的第二天就到了斯巴达。 [4] ἀφικνέομαι (ἀπικόμενος) part sg aor mid masc nom. 到,前去。ἄρχων pl masc acc. 统治者,执政者。τοὺς是冠词。λέγω (ἔλεγε) 3rd sg imperf. 说。 [5] Λακεδαιμόνιος pl masc nom. 拉凯戴孟人,即斯巴达人。Ἀθηναῖος pl masc nom. 雅典人。σύ (ὑμέων) pl masc gen. 你们。δέω (δέονται) 3rd pl pres mid. 需要,要求。σφεῖς (σφίσι) pl masc dat. 他们。βοηθέω aor inf. 帮助,援助。περιεἶδον (περιιδεῖν) aor inf. 看,坐视,守望。περιεἶδον=περι (向周围) + εἶδον (看)。πόλις sg fem acc. 城邦。ἀρχαῖος sg fem acc. 古老的,从最初开始的。这里是最高级。Ἕλλην pl masc dat. 希腊。τοῖσι是冠词。δουλοσύνη sg fem dat. 奴役。源自δοῦλος(奴隶)。περιπίπτω (περιπεσοῦσαν) part sg aor act fem acc. 陷入。περιπίπτω= περι (向周围) + πίπτω (跌落)。πρός prep. 由于……,在……手中。这里表原因。ἀνήρ (ἀνδρῶν) pl masc gen. 人,男人。βάρβαρος pl masc gen. 外族人,蛮族人。 [6] Ἐρέτρια sg fem nom. 厄瑞特里亚,优卑亚岛上的一座城市。ἀνδραποδίζω (ἠνδραπόδισται) 3rd sg perf mid. 陷入奴役之中,被奴役。ἀνδραποδίζω= ἀνδρα (人) + ποδίζω (绑住脚)。πόλις sg fem dat. 城邦。此为爱奥尼亚方言形式。λόγιμος sg fem dat. 著名的。πόλι λογίμῳ是原因与格,意为因为这个著名城邦(的沦陷)。Ἑλλάς sg fem nom. 希腊。原指希伦在塞萨利建的一座城,后来泛指整个希腊。γίγνομαι (γέγονε) 3rd sg perf. 变得。ἀσθενής (ἀσθενεστέρη) sg fem nom. 虚弱的。这里是比较级。 [7] ὅ sg masc nom. 指菲狄庇得斯。σφεῖς (σφι) pl masc dat. 他们,指斯巴达人。ἐντέλλω (ἐντεταλμένα) part pl perf pass neut acc. 命令。使用被动形式时,τὰ ἐντεταλμένα意为命令,这里指即菲狄庇得斯得到的命令。ἀπαγγέλλω (ἀπήγγελλε) 3rd sg aor. 宣布,报告。ἀπαγγέλλω= ἀπο (从,远离) + ἀγγέλλω (宣布)。 [8] ὁ (τοῖσι) article pl masc dat. 他们,指斯巴达人。ἁνδάνω (ἕαδε) 3rd sg aor. 乐意,使高兴。τοῖσι μὲν ἕαδε βοηθέειν固定用法,意为他们乐意帮助。这里的第三人称用的是无人称主语。Ἀθηναῖος pl masc gen. 雅典的,雅典人的。 [9] ἀδύνατος pl neut acc. 没办法的,无能为力的。ἀδύνατος= ἀ (不) + δυνατός (有能力的,可能的)。σφεῖς (σφι) pl masc dat. 他们,指斯巴达人。εἰμί (ἦν) 3rd pl imperf. 是。无人称主语。παραυτίκα adv. 立即,马上,直接。ποιέω pres inf. 做。这里相当于动名词,τὸ是冠词。οὗτος (ταῦτα) pl neut acc. 这些事。此句意为他们无法立即做这些事(指帮助雅典人)。 [10] βούλομαι part pl mid masc dat. 想,愿意。其主语是斯巴达人。λύω pres inf. 破坏,打破。νόμος sg masc acc. 习俗,法律。τὸν是冠词。 [11] εἰμί (ἦν) 3rd pl imperf. 是。ἵστημι (ἱσταμένου) part sg mid masc gen. 站立,竖立,升起。用于时间时,表示开始。ἱσταμένου τοῦ μηνὸς即上旬,月初。μείς (μηνός) sg masc gen. 月,月份。古希腊早期将月份分为两部分:μὴν ἱστάμενος(上旬)和μὴν φθίνων(下旬)。阿提卡地区则分为三部分:μὴν ἱστάμενος (或ἀρχόμενος 或εἰσιών)(上旬), μὴν μεσῶν(中旬), 和μὴν φθίνων (或ἀπιών)(下旬)。εἴνατος sg fem nom. 第九(天)。 [12] εἴνατος sg fem dat. 第九(天)。ἐξέρχομαι (ἐξελεύσεσθαι) fut inf. 出征。ἐξέρχομαι= ἐξ (出来) + ἔρχομαι (动身,来,去)。φημί (ἔφασαν) 3rd pl aor. 宣称,断言,说。μὴ οὐ 中的μὴ是连词而οὐ是否定副词“不”,与分词连用时表示条件或假设,这里意指第九天的月亮还未圆,他们不能出征。πλήρης sg masc gen. 圆,满。εἰμί (ἐόντος) part sg masc gen. 是。κύκλος sg masc gen. 原指环,圈,盘,这里指月亮。τοῦ是冠词。 [13] οὗτος demonstr pl masc nom. 这,那。指斯巴达人。πανσέληνος sg fem acc. 圆满的(月亮)。加上冠词,ἡ πανσέληνος指满月时候。πανσέληνος=παν (所有的,整个的) + σελήνη (月亮),也作πασσέληνος。μένω (ἔμενον) 3rd pl imperf. 保持;等待。 [14] βάρβαρος pl masc dat. 外族人,蛮族人。τοῖσι是冠词。καθηγέομαι (κατηγέετο) 3rd sg imperf. 引导,领导。异态动词,καθηγέομαι= κατα (向下,或加强动词含义) + ἡγέομαι (领路,带领)。Ἱππίας sg masc nom. 希庇亚斯。Πεισίστρατος sg masc gen. 庇西特拉图。Ἱππίης ὁ Πεισιστράτου即庇西特拉图之子希庇亚斯。Μαραθών sg masc acc. 马拉松。τὸν是冠词。 [15] παροίχομαι part sg mid fem gen. 过去,走过;可用于时间。异态动词,παροίχομαι=παρα (经过,越过) + οίχομαι (已经走了)。νύξ (νυκτός) sg fem gen. 夜,夜晚。ἡ παροιχομένη νύξ即指前一晚。这里用时间属格,表示事情发生时所处的时间范围。ὄψις sg fem acc. 出现,形象,景象。εἶδω (ἰδὼν) part sg aor masc nom. 看见。ὄψιν ἰδὼν这里意指梦见。τοιόσδε (τοιήνδε) pron sg fem acc. 这样的,如此的。τοιόσδε是τοῖος的加强形式。 [16] δοκέω (ἐδόκεε) 3rd sg imperf. 似乎,看起来。μήτηρ (μητρί) sg fem dat. 母亲。ἑαυτοῦ (ἑωυτοῦ) sg masc gen. 反身代词,他自己。ἑωυτοῦ是伊奥尼亚方言。συνευνάομαι (συνευνηθῆναι) aor inf pass. 使和(某人)同床;[被动]同床,同睡。συνευνάομαι= συνευνάζω=συν (和) + εὐνάζω (使躺下,[被动]躺下)。 [17] συμβάλλω (συνεβάλετο) 3rd sg aor mid. 扔在一起;[中动]猜测,解释,理解。ὦν=οὖν partic. 于是,因而。ὄνειρος sg masc gen. 梦。τοῦ是冠词。κατέρχομαι (κατελθών) part sg aor masc nom. 回来,(从流放中)归来。异态动词,κατέρχομαι=κατα (向下,或加强动词含义) + ἔρχομαι (来,去)。Ἀθῆναι pl fem acc. 雅典城。因为雅典城由几个部分组成,所以用复数。ἀνασῴζω (ἀνασωσάμενος) part sg aor mid masc nom. 重获,恢复。ἀνασῴζω=ανα (向上) + σῴζω (拯救)。ἀρχή sg fem acc. 统治权,王国。τὴν是冠词。τελευτάω (τελευτήσειν) fut inf. 死亡,老死。ὁ (τῇ) article sg fem dat. 冠词,指代前面的ἀρχή(王国)。ἑαυτοῦ (ἑωυτοῦ) sg masc gen. 反身代词,他自己。ἑωυτοῦ是伊奥尼亚方言。γηραιός=γεραιός adj sg masc nom. 年老的。 [18] ὄψις sg fem acc. 出现,形象,景象。οὗτος (ταῦτα) pl neut acc. 这些,那些。此句意为他是这样来解释梦的。 [19] τότε adv. 然后。καθηγέομαι part sg mid masc nom. 引导,领导。异态动词,καθηγέομαι= κατα (向下,或加强动词含义) + ἡγέομαι (领路,带领)。τοῦτο μέν . . ., τοῦτο δέ . . . 表示一方面,另一方面;或一边,一边;或一面,一面。ἀνδράποδον pl neut acc. (因战争而被卖的)奴隶。τὰ是冠词。Ἐρέτρια sg fem gen. 厄瑞特里亚,优卑亚岛上的一座城市。τὰ ἀνδράποδα τὰ ἐξ Ἐρετρίης指从厄瑞特里亚俘虏来的奴隶。ἀποβαίνω (ἀπέβησε) 3rd sg aor. 使下船。νῆσος sg fem acc. 岛。Στυρέων pl fem gen. 斯图拉人。这里的属格表示行为者,是后面καλεομένην的主语。 [20] καλέω (καλεομένην) part sg pass fem acc. 称呼。Αἰγλείην sg fem acc. 埃格莱亚。τὴν νῆσον τὴν Στυρέων, καλεομένην δὲ Αἰγλείην 意指被斯图拉人叫作埃格莱亚的岛屿。 [21] τοῦτο δὲ 见前注。κατάγω (καταγομένας) part sg mid fem gen. 引向,引到。κατάγω= κατα (向下,或加强动词含义) + ἄγω (领导,引领)。Μαραθών sg masc acc. 马拉松。τὸν是冠词。ναῦς (νέας) pl fem acc. 船,舰。τὰς是冠词。ὁρμίζω 3rd sg imperf. 下锚,投锚。οὗτος sg masc nom. 这,那。指希庇亚斯。 [22] ἐκβαίνω (ἐκβάντας) part pl aor masc acc. 走出来,下船。ἐκβαίνω= ἐκ (出来) + βαίνω (走)。γῆ (γῆν) sg fem acc. 土地,大地。βάρβαρος pl masc acc. 外族人,蛮族人。διατάσσω (διέτασσε) 3rd sg imperf. 安排,列阵。διατάσσω= δια (加强语气) + τάσσω (安排,列阵)。在阿提卡方言中,τάσσω=τάττω;相应地,διατάσσω= διατάττω。 [23] οἱ pron sg masc dat. 对他,指希庇亚斯。οὗτος (ταῦτα) pl neut acc. 这,那。指前面所说的列阵等事情。διέποντι part sg masc dat. 安排,布置。οἱ ταῦτα διέποντι即当他正安排这些事情时。ἐπέρχομαι (ἐπῆλθε) 3rd sg aor. 来到,突然来临。异态动词,ἐπέρχομαι=ἐπι (在上,冲着) + ἔρχομαι (来,去)。πταίρω (πταρεῖν) aor2 inf. 打喷嚏。βήσσω (βῆξαι) aor inf. 咳嗽。阿提卡方言= βήττω。μεζόνως adv. 更大程度上,更厉害地。形容词为μέζων或μείζων, 是μέγας的比较级。ἢ conj. 比。ὡς adv. 如同,这样。ἔθω (ἐώθεε) 3rd sg plup. 习惯于,日常表现。ἐώθεε是伊奥尼亚方言,过去完成时用作未完成时。此句主语是不定式πταρεῖν和βῆξαι,即打喷嚏和咳嗽比平常更厉害。 [24] οἷα particle. 引导表原因的分词结构,表示叙述者所认为的原因。οἷα... ἐόντι即因为上了年纪。οἱ sg masc dat. 他。πρέσβυς (πρεσβυτέρῳ) sg masc dat. 比较年老的。εἰμί (ἐόντι) part sg masc dat. 是。ὀδούς (ὀδόντων) pl masc gen. 牙齿。τῶν是冠词。πλείων (πλεῦνες) pl masc nom. 更多的,更大的。οἱ是冠词。与前面的τῶν ὀδόντων搭配。σείω (ἐσείοντο) 3rd pl imperf mid. 摇晃,动摇,震动。 [25] οὗτος (τούτων) pl masc gen. 这些,那些。修饰后面的τῶν ὀδόντων。ὦν=οὖν partic. 于是,因而。εἷς (ἕνα) sg masc acc. 一个。ὀδόντων 见前注。这里用部分属格,表示牙齿中的(一个)。ἐκβάλλω 3rd sg pres. 喷出,甩出,扔出。ἐκβάλλω = ἐκ (离,出) + βάλλω (投,扔)。主语是希庇亚斯。注意,用的是现在时。ὑπὸ prep. (+ gen)在……(的作用)下。βία (βίης) sg fem gen. 力量,力气。βήσσω (βῆξας) part sg aor masc nom. 咳嗽。阿提卡方言= βήττω。
[26] ἐκπίτνω= ἐκπίπτω (ἐκπεσόντος) part sg aor masc gen. 从……落下、掉下。ἐκπίτνω= ἐκ (离,出) + πίπτω (落下,跌倒)。这里用独立属格,主语是那颗牙齿。 ψάμμος sg fem acc. 沙,沙滩。τὴν是冠词。αὐτοῦ adv. 在当地,在那儿,在这儿。αὐτός的属格作副词。ποιέω (ἐποιέετο) 3rd sg imperf mid. 做。主语是希庇亚斯。σπουδή sg fem acc. 急忙,努力,用心。ἐποιέετο σπουδὴν πολλὴν即费心、拼命去做……。πολύς (πολλήν) sg fem acc. 许多。ἐξευρίσκω (ἐξευρεῖν) aor inf. 寻找。
原创文章,转载请先联系作者。