234
/
ἈΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ
[17a] Ὅτι μὲν ὑμεῖς, ὦ ἄνδρες
Ἀθηναῖοι, πεπόνθατε ὑπὸ τῶν ἐμῶν κατηγόρων,[1]
οὐκ οἶδα· ἐγὼ δ᾽ οὖν καὶ αὐτὸς ὑπ᾽ αὐτῶν ὀλίγου ἐμαυτοῦ ἐπελαθόμην,[2]
οὕτω πιθανῶς ἔλεγον.[3]
καίτοι ἀληθές γε ὡς ἔπος εἰπεῖν οὐδὲν εἰρήκασιν.[4]
μάλιστα δὲ
αὐτῶν ἓν
ἐθαύμασα τῶν πολλῶν ὧν ἐψεύσαντο,[5]
τοῦτο ἐν
ᾧ ἔλεγον ὡς χρὴ ὑμᾶς εὐλαβεῖσθαι μὴ
ὑπ᾽ ἐμοῦ ἐξαπατηθῆτε [17b] ὡς δεινοῦ ὄντος λέγειν.[6]
τὸ γὰρ μὴ αἰσχυνθῆναι ὅτι αὐτίκα ὑπ᾽ ἐμοῦ ἐξελεγχθήσονται ἔργῳ,[7]
ἐπειδὰν μηδ᾽ ὁπωστιοῦν φαίνωμαι δεινὸς λέγειν,[8]
τοῦτό μοι ἔδοξεν αὐτῶν ἀναισχυντότατον εἶναι,[9]
εἰ μὴ ἄρα δεινὸν καλοῦσιν οὗτοι λέγειν τὸν τἀληθῆ λέγοντα·[10]
εἰ μὲν γὰρ τοῦτο λέγουσιν,[11]
ὁμολογοίην ἂν ἔγωγε οὐ κατὰ τούτους εἶναι ῥήτωρ.[12]
οὗτοι μὲν οὖν,[13]
ὥσπερ ἐγὼ λέγω,[14] ἤ
τι ἢ οὐδὲν ἀληθὲς εἰρήκασιν,[15]
ὑμεῖς δέ μου ἀκούσεσθε πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν.[16]
οὐ μέντοι μὰ Δία,[17]
ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, κεκαλλιεπημένους γε λόγους,[18]
ὥσπερ οἱ τούτων,[19] [17c]
ῥήμασί τε καὶ ὀνόμασιν οὐδὲ κεκοσμημένους,[20]
ἀλλ᾽ ἀκούσεσθε εἰκῇ λεγόμενα τοῖς ἐπιτυχοῦσιν ὀνόμασιν[21]—πιστεύω γὰρ δίκαια εἶναι ἃ λέγω[22]—καὶ μηδεὶς ὑμῶν
προσδοκησάτω ἄλλως·[23]
οὐδὲ γὰρ ἂν δήπου πρέποι,[24]
ὦ ἄνδρες, τῇδε τῇ ἡλικίᾳ ὥσπερ μειρακίῳ πλάττοντι λόγους εἰς ὑμᾶς εἰσιέναι.[25]
καὶ μέντοι καὶ πάνυ,[26]
ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοῦτο ὑμῶν δέομαι καὶ παρίεμαι·[27]
ἐὰν διὰ τῶν αὐτῶν λόγων ἀκούητέ μου ἀπολογουμένου δι᾽ ὧνπερ εἴωθα λέγειν καὶ ἐν
ἀγορᾷ ἐπὶ τῶν τραπεζῶν,[28]
ἵνα ὑμῶν πολλοὶ ἀκηκόασι,[29]
καὶ ἄλλοθι,[30]
μήτε [17d] θαυμάζειν μήτε θορυβεῖν τούτου ἕνεκα.[31]
ἔχει γὰρ οὑτωσί.[32] νῦν
ἐγὼ πρῶτον ἐπὶ δικαστήριον ἀναβέβηκα,[33]
ἔτη γεγονὼς ἑβδομήκοντα·[34]
ἀτεχνῶς οὖν ξένως ἔχω τῆς ἐνθάδε λέξεως.[35]
ὥσπερ οὖν ἄν,[36] εἰ
τῷ ὄντι ξένος ἐτύγχανον ὤν,[37]
συνεγιγνώσκετε δήπου ἄν μοι εἰ ἐν ἐκείνῃ τῇ φωνῇ τε καὶ τῷ τρόπῳ [18a] ἔλεγον ἐν
οἷσπερ ἐτεθράμμην,[38]
καὶ δὴ καὶ νῦν τοῦτο ὑμῶν δέομαι δίκαιον,[39]
ὥς γέ μοι δοκῶ,[40]
τὸν μὲν τρόπον τῆς λέξεως ἐᾶν[41]—ἴσως μὲν γὰρ
χείρων,[42]
ἴσως δὲ βελτίων ἂν εἴη[43]—αὐτὸ δὲ τοῦτο
σκοπεῖν καὶ τούτῳ τὸν νοῦν προσέχειν,[44]
εἰ δίκαια λέγω ἢ μή·[45]
δικαστοῦ μὲν γὰρ αὕτη ἀρετή,[46]
ῥήτορος δὲ τἀληθῆ λέγειν.[47]
Πρῶτον μὲν οὖν δίκαιός εἰμι ἀπολογήσασθαι,[48]
ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, πρὸς τὰ πρῶτά μου ψευδῆ κατηγορημένα καὶ τοὺς πρώτους
κατηγόρους,[49] ἔπειτα
δὲ πρὸς τὰ ὕστερον καὶ τοὺς [18b] ὑστέρους.[50]
ἐμοῦ γὰρ πολλοὶ κατήγοροι γεγόνασι πρὸς ὑμᾶς καὶ πάλαι πολλὰ ἤδη ἔτη καὶ οὐδὲν ἀληθὲς
λέγοντες,[51] οὓς
ἐγὼ μᾶλλον φοβοῦμαι ἢ τοὺς ἀμφὶ Ἄνυτον,[52]
καίπερ ὄντας καὶ τούτους δεινούς·[53]
ἀλλ᾽ ἐκεῖνοι δεινότεροι, ὦ ἄνδρες, οἳ ὑμῶν τοὺς πολλοὺς ἐκ παίδων
παραλαμβάνοντες ἔπειθόν τε καὶ κατηγόρουν ἐμοῦ [μᾶλλον] οὐδὲν ἀληθές,[54]
ὡς ἔστιν τις Σωκράτης σοφὸς ἀνήρ, τά τε μετέωρα φροντιστὴς καὶ τὰ ὑπὸ γῆς πάντα
ἀνεζητηκὼς καὶ τὸν ἥττω λόγον κρείττω [18c] ποιῶν.[55]
οὗτοι, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, οἱ ταύτην τὴν φήμην κατασκεδάσαντες,[56]
οἱ δεινοί εἰσίν μου κατήγοροι·[57]
οἱ γὰρ ἀκούοντες ἡγοῦνται τοὺς ταῦτα ζητοῦντας οὐδὲ θεοὺς νομίζειν.[58]
ἔπειτά εἰσιν οὗτοι οἱ κατήγοροι πολλοὶ καὶ πολὺν χρόνον ἤδη κατηγορηκότες,[59]
ἔτι δὲ καὶ ἐν ταύτῃ τῇ ἡλικίᾳ λέγοντες πρὸς ὑμᾶς ἐν ᾗ ἂν μάλιστα ἐπιστεύσατε,[60]
παῖδες ὄντες ἔνιοι ὑμῶν καὶ μειράκια,[61]
ἀτεχνῶς ἐρήμην κατηγοροῦντες ἀπολογουμένου οὐδενός.[62]
ὃ δὲ πάντων ἀλογώτατον,[63]
ὅτι οὐδὲ τὰ [18d] ὀνόματα οἷόν τε αὐτῶν εἰδέναι καὶ εἰπεῖν,[64]
πλὴν εἴ τις κωμῳδοποιὸς τυγχάνει ὤν.[65]
ὅσοι δὲ φθόνῳ καὶ διαβολῇ χρώμενοι ὑμᾶς ἀνέπειθον[66]—οἱ δὲ καὶ αὐτοὶ
πεπεισμένοι ἄλλους πείθοντες[67]—οὗτοι πάντες ἀπορώτατοί
εἰσιν·[68]
οὐδὲ γὰρ ἀναβιβάσασθαι οἷόν τ᾽ ἐστὶν αὐτῶν ἐνταυθοῖ οὐδ᾽ ἐλέγξαι οὐδένα,[69]
ἀλλ᾽ ἀνάγκη ἀτεχνῶς ὥσπερ σκιαμαχεῖν ἀπολογούμενόν τε καὶ ἐλέγχειν μηδενὸς ἀποκρινομένου.[70]
ἀξιώσατε οὖν καὶ ὑμεῖς,[71]
ὥσπερ ἐγὼ λέγω, διττούς μου τοὺς κατηγόρους γεγονέναι,[72]
ἑτέρους μὲν τοὺς ἄρτι κατηγορήσαντας,[73]
ἑτέρους δὲ [18ε] τοὺς πάλαι οὓς ἐγὼ λέγω, καὶ οἰήθητε δεῖν πρὸς ἐκείνους πρῶτόν
με ἀπολογήσασθαι·[74]
καὶ γὰρ ὑμεῖς ἐκείνων πρότερον ἠκούσατε κατηγορούντων καὶ πολὺ μᾶλλον ἢ τῶνδε τῶν
ὕστερον.
Εἶεν·[75]
ἀπολογητέον δή,[76] ὦ
ἄνδρες Ἀθηναῖοι, καὶ ἐπιχειρητέον [19a] ὑμῶν ἐξελέσθαι τὴν διαβολὴν ἣν ὑμεῖς ἐν
πολλῷ χρόνῳ ἔσχετε ταύτην ἐν οὕτως ὀλίγῳ χρόνῳ.[77]
βουλοίμην μὲν οὖν ἂν τοῦτο οὕτως γενέσθαι,[78]
εἴ τι ἄμεινον καὶ ὑμῖν καὶ ἐμοί,[79]
καὶ πλέον τί με ποιῆσαι ἀπολογούμενον·[80]
οἶμαι δὲ αὐτὸ χαλεπὸν εἶναι,[81]
καὶ οὐ πάνυ με λανθάνει οἷόν ἐστιν.[82]
ὅμως τοῦτο μὲν ἴτω ὅπῃ τῷ θεῷ φίλον,[83]
τῷ δὲ νόμῳ πειστέον καὶ ἀπολογητέον.[84]
Ἀναλάβωμεν οὖν ἐξ ἀρχῆς τίς ἡ κατηγορία
ἐστὶν ἐξ ἧς [19b] ἡ ἐμὴ διαβολὴ γέγονεν,[85]
ᾗ δὴ καὶ πιστεύων Μέλητός με ἐγράψατο τὴν γραφὴν ταύτην.[86]
εἶεν·
τί δὴ λέγοντες διέβαλλον οἱ διαβάλλοντες;[87] ὥσπερ οὖν κατηγόρων
τὴν ἀντωμοσίαν δεῖ ἀναγνῶναι αὐτῶν·[88]
“Σωκράτης ἀδικεῖ καὶ περιεργάζεται ζητῶν τά τε ὑπὸ γῆς καὶ οὐράνια καὶ τὸν ἥττω
λόγον κρείττω [19c] ποιῶν καὶ ἄλλους ταὐτὰ ταῦτα διδάσκων.”[89]
τοιαύτη τίς ἐστιν·[90]
ταῦτα γὰρ ἑωρᾶτε καὶ αὐτοὶ ἐν τῇ Ἀριστοφάνους κωμῳδίᾳ,[91]
Σωκράτη τινὰ ἐκεῖ περιφερόμενον,[92]
φάσκοντά τε ἀεροβατεῖν καὶ ἄλλην πολλὴν φλυαρίαν φλυαροῦντα,[93]
ὧν ἐγὼ οὐδὲν οὔτε μέγα οὔτε μικρὸν πέρι ἐπαίω.[94]
καὶ οὐχ ὡς ἀτιμάζων λέγω τὴν τοιαύτην ἐπιστήμην,[95]
εἴ τις περὶ τῶν τοιούτων σοφός ἐστιν—μή πως ἐγὼ ὑπὸ Μελήτου τοσαύτας
δίκας φεύγοιμι[96]—ἀλλὰ γὰρ ἐμοὶ τούτων, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι,
οὐδὲν μέτεστιν.[97]
[19d] μάρτυρας δὲ αὖ ὑμῶν
τοὺς πολλοὺς παρέχομαι,[98]
καὶ ἀξιῶ ὑμᾶς ἀλλήλους
διδάσκειν τε καὶ φράζειν,[99]
ὅσοι ἐμοῦ
πώποτε ἀκηκόατε διαλεγομένου[100]—πολλοὶ δὲ ὑμῶν
οἱ τοιοῦτοί εἰσιν—φράζετε οὖν ἀλλήλοις εἰ
πώποτε ἢ μικρὸν ἢ
μέγα ἤκουσέ τις ὑμῶν ἐμοῦ
περὶ τῶν τοιούτων διαλεγομένου,[101]
καὶ ἐκ τούτου γνώσεσθε ὅτι
τοιαῦτ᾽ ἐστὶ
καὶ τἆλλα περὶ ἐμοῦ ἃ οἱ
πολλοὶ λέγουσιν.[102]
ἀλλὰ γὰρ οὔτε
τούτων οὐδέν ἐστιν,[103]
οὐδέ γ᾽ εἴ
τινος ἀκηκόατε ὡς ἐγὼ
παιδεύειν ἐπιχειρῶ ἀνθρώπους
καὶ χρήματα [19e] πράττομαι,[104]
οὐδὲ τοῦτο
ἀληθές. ἐπεὶ
καὶ τοῦτό γέ μοι δοκεῖ
καλὸν εἶναι, εἴ
τις οἷός τ᾽ εἴη
παιδεύειν ἀνθρώπους ὥσπερ Γοργίας τε ὁ
Λεοντῖνος καὶ Πρόδικος ὁ
Κεῖος καὶ Ἱππίας
ὁ Ἠλεῖος.[105]
τούτων γὰρ ἕκαστος,[106]
ὦ ἄνδρες, [οἷός
τ᾽ ἐστὶν]
ἰὼν εἰς ἑκάστην
τῶν πόλεων τοὺς νέους[107]—οἷς ἔξεστι
τῶν ἑαυτῶν
πολιτῶν προῖκα συνεῖναι
ᾧ ἂν βούλωνται[108]—τούτους πείθουσι [20a] τὰς ἐκείνων συνουσίας ἀπολιπόντας σφίσιν συνεῖναι χρήματα διδόντας καὶ χάριν προσειδέναι.[109]
ἐπεὶ καὶ ἄλλος ἀνήρ ἐστι Πάριος ἐνθάδε σοφὸς ὃν ἐγὼ ᾐσθόμην ἐπιδημοῦντα·[110]
ἔτυχον γὰρ προσελθὼν ἀνδρὶ ὃς τετέλεκε χρήματα σοφισταῖς πλείω ἢ σύμπαντες οἱ ἄλλοι,[111]
Καλλίᾳ τῷ Ἱππονίκου· τοῦτον οὖν ἀνηρόμην[112]—ἐστὸν γὰρ αὐτῷ δύο ὑεῖ[113]—“Ὦ Καλλία,” ἦν δ᾽ ἐγώ,[114] “εἰ μέν σου τὼ ὑεῖ πώλω ἢ μόσχω ἐγενέσθην,[115]
εἴχομεν ἂν αὐτοῖν ἐπιστάτην λαβεῖν καὶ μισθώσασθαι ὃς [20b] ἔμελλεν αὐτὼ καλώ τε κἀγαθὼ ποιήσειν τὴν προσήκουσαν ἀρετήν,[116]
ἦν δ᾽ ἂν οὗτος ἢ τῶν ἱππικῶν τις ἢ τῶν γεωργικῶν· νῦν δ᾽ ἐπειδὴ ἀνθρώπω ἐστόν, τίνα αὐτοῖν ἐν νῷ ἔχεις ἐπιστάτην λαβεῖν; τίς τῆς τοιαύτης ἀρετῆς, τῆς ἀνθρωπίνης τε καὶ πολιτικῆς, ἐπιστήμων ἐστίν; οἶμαι γάρ σε ἐσκέφθαι διὰ τὴν τῶν ὑέων κτῆσιν. ἔστιν τις,” ἔφην ἐγώ, “ἢ οὔ;” “πάνυ γε,” ἦ δ᾽ ὅς. “τίς,” ἦν δ᾽ ἐγώ, “καὶ ποδαπός, καὶ πόσου διδάσκει;” “Εὔηνος,” ἔφη, “ὦ Σώκρατες, Πάριος, πέντε μνῶν.” καὶ ἐγὼ τὸν Εὔηνον ἐμακάρισα εἰ ὡς ἀληθῶς
[1] πάσχω
2nd pl perf. [基本义是遭遇] 受到某种（情绪或感觉）影响，处于某种思想状态（LSJ，πάσχω：A.II.2）。
ὑπό prep. 被，受，因为，出于；在这一用法中，ὑπό通常跟被动态搭配，但也可以用于主动态，这时需补充一个被动的动词（LSJ，ὑπό：A.II.3）。ὑπὸ τῶν ἐμῶν κατηγόρων，因为我的控告者，受到我的控告者的影响。
κατήγορος pl masc gen. 控告者，起诉者。
[2] οὖν partic. 真的，的确，其实；表示肯定某事，经常用于与另一不能肯定之事作对比。
καί adv. 甚至。
αὐτός sg masc nom. 自己。ἐγὼ… αὐτὸς，我自己。
αὐτός pl masc gen. 他们。ὑπ᾽ αὐτῶν，因为他们。
ὀλίγος sg neut gen. [基本义是小的][特殊用法] ὀλίγου，几乎，差一点（LSJ，ὀλίγος：A.IV.1）。
ἐμαυτοῦ sg masc gen. 我自己。
ἐπιλανθάνομαι (ἐπελαθόμην)
1st sg aor2 mid. [ἐπιλήθω的中动] （+ gen.）忘记（LSJ，ἐπιλήθω：A.II.1）。ἐμαυτοῦ ἐπελαθόμην，忘记自己（是谁）。
[4] καίτοι partic. 也是，真的，然而，虽然。
ἀληθής sg neut acc. 真的，确实的，实在的。修饰后面的οὐδὲν。
ὡς conj. （+ inf.）用于限定某一过于绝对或肯定的陈述。ὡς ἔπος εἰπεῖν，几乎，实际上；这一短语尤其常与πᾶς和οὐδείς连用（LSJ，ὡς：B.II.3；ἔπος：A.II.4）。
ἔπος sg neut acc. 词，言语，话语。
εἶπον aor inf. 说。
οὐδείς sg neut acc. 没有，没有什么。
ἐρῶ (εἰρήκασιν) 3rd pl perf. 将会说，将要宣布。
[5] μάλιστα adv. 最为，最甚。
αὐτός pl neut gen. 它，它们；部分属格，与τῶν πολλῶν搭配。
εἷς (ἕν) sg neut acc. 一，一件。
θαυμάζω 1st sg aor. 惊讶，震惊，诧异。
πολύς pl neut gen. 许多的。
ὅς (ὧν) pl neut gen. 关系代词，指代αὐτῶν τῶν πολλῶν。这里的关系代词本应作ἅ，但ἅ发生形态同化，变成与先行词相同的属格（形态同化，参见Smyth，§2522）。
ψεύδω 3rd pl aor mid. 撒谎，诳骗。
[6] οὗτος (τοῦτο) sg neut acc. 这，这事；作上一句中的ἓν的同位语。
ὅς (ᾧ) sg neut dat. 关系代词，指代τοῦτο。ἐν ᾧ ἔλεγον，他们在控告中说。
λέγω 3rd pl imperf. 说。主语是他们，即控告者。
ὡς conj. 连词，引出控告的内容。
χρή 3rd sg pres. （+ inf.）应该，应当，必须。
ὑμεῖς 2nd pl masc acc. 你们。
εὐλαβέομαι pres inf pass. [异态] （+ μή或ὅπως μή，+ subj）当心，注意（不要……）。
ἐγώ (ἐμοῦ) 1st sg masc gen. 我。ὑπ᾽ ἐμοῦ，被我。
ἐξαπατάω 2nd pl aor subj pass. 欺骗，哄骗。
ὡς conj. （+ part gen.）作独立短语，表原因。
δεινός sg masc gen. [基本义是可怕的]
（+
inf.）聪明的，高明的，（在某方面）很有技巧的。
εἰμί (ὄντος) part sg pres masc gen. 是。
λέγω pres inf. 说，讲话，叙述。
ὡς δεινοῦ ὄντος λέγειν，因为我在说话方面是很有技巧的，因为我能言善辩。
[7] αἰσχύνω aor inf pass. [被动] 感到羞耻。τὸ μὴ αἰσχυνθῆναι，不感到羞耻。
ὅτι conj. 连词，引出所羞耻的内容。
αὐτίκα adv. 立即，马上。
ἐξελέγχω 3rd pl fut pass. 反驳，驳斥。
ἔργον sg neut dat. 事，事情。
ὑπ᾽… ἔργῳ，在这件事情上他们将受到我的驳斥。
[8] ἐπειδάν conj. 一旦，一经。
ὁπωσοῦν conj. 无论如何。
φαίνω 1st sg pres subj mid. 显现，表现，证明。μηδ᾽ ὁπωστιοῦν φαίνωμαι，我证明自己无论如何都不是。
[9] οὗτος (τοῦτο) sg neut acc. 这，这事；作不定式τὸ μὴ αἰσχυνθῆναι的同位语。
ἐγώ (μοι)
1st sg masc dat. 我。
δοκέω 3rd sg aor. [无人称]在……看来，认为。μοι ἔδοξεν，在我看来，我认为。
αὐτός pl neut gen. [部分属格] 它们，那些指控。
ἀναισχυντότατος sg neut acc. [ἀναίσχυντος的最高级] 最可耻的，最无耻的。
εἰμί (εἶναι) pres inf. 是。
[10] ἄρα
partic. [带有推论性质] εἰ/ ἐάν μὴ ἄρα，除非（LSJ，ἄρα：B.5）。
δεινός sg masc acc. [基本义是可怕的]（+ inf.）聪明的，高明的，（在某方面）很有技巧的。与λέγειν搭配。
καλέω 3rd pl pres. 叫作，称为。
οὗτος pl masc nom. 这些人，他们。
λέγω
(λέγειν) pres inf. 说，讲话。
ἀληθής
(τἀληθῆ=τὰ ἀληθῆ)
pl neut acc. 真的，确实的，实在的。这里作中性名词。
λέγω (λέγοντα)
part sg pres masc acc. 说，讲话。τὸν τἀληθῆ
λέγοντα，讲真话的人。
[11] οὗτος (τοῦτο) sg neut acc. 这，这个意思。
λέγω 3rd pl pres. 说，意指，想要表达（LSJ，λέγω：A.III.9）。
[12] ὁμολογέω 1st sg pres opt. （+ inf.）承认，同意。
ἄν partic. 与opt搭配，表示可能。
ἐγώγε= ἐγώ 1st sg nom. [γε加强语气]我。
κατά prep. 按照，根据，依，符合。οὐ κατὰ τούτους，不按照他们（的标准）。
εἰμί (εἶναι) pres inf. 是。
ῥήτωρ sg masc nom. 演说家。
[13] οὗτος
pl masc nom. 这些人，他们。
οὖν partic. 实际上，确实，真的。
[14] ὥσπερ
adv. 正如。
[15] ἤ
conj. 或者。
τις sg neut acc. 任一，某个。
οὐδείς sg neut acc. 没有什么。ἤ τι ἢ οὐδὲν，很少或者没有，几乎什么也没有（LSJ，τις：A.II.13）。
ἀληθής sg neut acc. 真的，确实的，实在的。
ἐρῶ (εἰρήκασιν) 3rd pl perf. 将会说。主语οὗτοι。
[16] ὑμεῖς
2nd pl masc nom. 你们。
ἐγώ
(μου) 1st sg masc gen. 我。
ἀκούω 2nd pl fut mid. （+ gen pers et
acc rei.）听，听到。
πᾶς sg fem acc. 所有的，每一个，每一句。
ἀλήθεια sg fem acc. 真话，真相，真实。
[17] μέντοι partic. [作为副词使用，表示强烈的声明] 然而，可是（LSJ，μέν：B.II.4.b）。
μά partic.（+ acc.）凭……发誓。ναὶ μὰ表肯定，οὐ μὰ表否定。
Ζεύς
(Δία) sg masc acc. 宙斯。οὐ μὰ Δία，凭宙斯发誓没有（或不是），绝不是。
[18] καλλιεπέω part pl perf mid masc acc. 说话优雅。
λόγος pl masc acc. 话语，辞藻。
κεκαλλιεπημένους λόγους，优雅的言词。
[20] ῥῆμα pl neut
dat. [基本义是话语，言辞] [语] （和ὄνομα名词相对）动词。
ὄνομα pl neut dat. [基本义是名字，名称] [语]（和ῥῆμα动词相对）名词。
κοσμέω part pl perf pass masc acc. [基本义是安排整齐，使有秩序] [喻] 修饰，渲染，润色。
[21] ἀκούω
2nd pl fut mid. （+ gen pers et acc rei.）听，听到。
εἰκῇ adv. 无意地，偶然地，随便地，胡乱地。
λέγω part pl pres pass neut acc. 说，讲。
ἐπιτυγχάνω (ἐπιτυχοῦσιν)
part pl aor neut dat. （+ dat.）遇到，碰到，想到。
ὄνομα pl neut dat. 字眼，词汇。
εἰκῇ λεγόμενα τοῖς ἐπιτυχοῦσιν ὀνόμασιν，用胡乱想到的字眼说出来的话。
[22] πιστεύω 1st sg pres. 相信。
δίκαιος pl neut acc. 正义的，合理的，合法的。
εἰμί (εἶναι) pres inf. 是。主语ἃ。
ὅς pl neut acc. 关系代词。ἃ λέγω，我所说的。
[23] μηδείς sg masc nom. 没有人，无人。
ὑμεῖς
2nd pl masc gen. 你们。
προσδοκάω 3rd sg aor imperat. 期待，指望。
ἄλλως adv. 别的方式。
[24] ἄν
partic. 与opt搭配，表示可能。
δήπου partic. 大概，也许，恐怕。
πρέπω 3rd sg pres opt. [基本义是很清晰，很明显] [无人称] 适合，适宜，恰当。
[25] ὅδε
sg fem dat. 这，这个。也可能作副词τῇδε，这里，这样。
ἡλικία sg fem dat. 年纪，年龄。τῇδε τῇ ἡλικίᾳ，对我这样的年纪来说。
μειράκιον sg neut dat. （14到21岁）青少年。
πλάσσω part sg pres neut dat. 编造，捏造，杜撰。
λόγος pl masc acc. 话语，故事。
εἰς prep. 到某人面前。
ὑμεῖς
pl masc acc. 你们。
εἴσειμι
(εἰσιέναι) pres inf. 走入，出场，出庭。
[26] μέντοι partic. [用以补充一个需要注意的点] καὶ μέντοι，当然，无论如何（LSJ，μέν：B.II.4.d）。
πάνυ adv. 很，十分，非常。καὶ πάνυ，[加强语气] 非常，强烈，特别。
[27] οὗτος (τοῦτο)
sg neut acc. 这，这个要求。
δέομαι 1st sg pres pass. [异态] （一般+ gen rei
et gen pers.；所求之物为代词时常用neut acc.）恳求，乞求（LSJ，δέω：A.II.1.c）。
παρίημι 1st sg pres mid. [基本义是使落下] [中动] 请求赦免、原谅（LSJ，παρίημι：A.VI.2）。
[28] ἐάν
conj. （+ subj.）如果。
αὐτός pl masc gen. 同样的。
διὰ τῶν αὐτῶν λόγων，通过同样的话。作μου ἀπολογουμένου的方式状语。
ἀκούω 2nd pl pres subj. （+ gen.）听，听到。
ἐγώ
(μου) 1st sg masc gen. 我。
ἀπολογέομαι part sg pres mid masc gen. 辩护，申辩。
ὅσπερ pl masc gen. 正是那个，就是那些。δι᾽ ὧνπερ，通过那些话。
ἔθω (εἴωθα) 1st sg perf. 惯于，习惯于。
λέγω pres inf. 说，讲。
ἀγορά sg fem dat. 广场，市场。
τράπεζα pl fem gen. [基本义是桌子] 钱庄柜台（LSJ，τράπεζα：A.II）。
[29] ἵνα adv. 在那里，在那儿（LSJ，ἵνα：A.I.2.a）。
ὑμεῖς
2nd pl masc gen. [部分属格] 你们。
πολύς pl masc nom. 许多，许多人。
ἀκούω (ἀκηκόασι) 3rd pl perf. 听，听到。
[30] ἄλλοθι adv. 在别处，在别的地方。
[31] μήτε adv. μήτε…μήτε…，既不……也不……。
θαυμάζω pres inf. 惊讶，诧异。
θορυβέω pres inf. 吵闹，喧哗，起哄。
οὗτος sg neut gen. 这，这个。
ἕνεκα prep. （+ gen.，经常后置）因为，由于。τούτου ἕνεκα，因为这个，因此。
[32] ἔχω
3rd sg pres. [基本义是有] [常跟副词搭配表方式] 是（LSJ，ἔχω：B.II.2）。ἔχει οὑτωσί，情况是这样。
οὑτωσί=οὕτως adv. 这样，如此。
[33] πρῶτος
sg neut acc. [πρότερος的最高级][中性宾格作副词] 第一次。
δικαστήριον sg neut acc. 法庭，法院。
ἀναβαίνω 1st sg perf. 登上，来到（LSJ，ἀναβαίνω：A.II.6）。
[34] ἔτος
pl neut acc. 年，岁。
γίγνομαι (γεγονώς)
part sg perf masc nom. 出生。
ἑβδομήκοντα numeral. 七十。
ἔτη γεγονὼς ἑβδομήκοντα，尽管我已经七十岁了。
[35] ἀτεχνῶς
adv. 真正，完全。
ξένως adv. [ξένος的副词]（+ gen rei.）对……无知、陌生或不习惯的（LSJ，ξένος：B.II）。
ἔχω 1st sg pres. [基本义是有] [常跟副词搭配表方式] 是（LSJ，ἔχω：B.II.2）。ξένως ἔχω相当于ξένος εἰμί。
ἐνθάδε adv. 这里。
λέξις sg fem gen. 言语，说话风格，措辞方式。
ἀτεχνῶς οὖν ξένως ἔχω τῆς ἐνθάδε λέξεως，我完全不熟悉这里的措辞方式。
[36] ὥσπερ adv. 正如。
ἄν partic. 这里用于现在反事实条件句（εἰ + imperf，imperf + ἄν）。
[37] εἰμί (ὄντι) part sg pres neut dat. 是。τῷ ὄντι，事实上，实际上。
τυγχάνω 1st sg imperf. 恰好，凑巧。
εἰμί (ὤν) part sg pres masc nom. 是。ξένος ἐτύγχανον ὤν，恰好是不熟悉的。
[38] συγγιγνώσκω 2nd pl imperf. [基本义是和……有相同看法] （+ dat.）体谅，同情，原谅。
δήπου partic. 大概，也许。
ἄν partic. 前面ἄν在此重复。如果条件名主句过长，那么ἄν就可能重复一次甚至更多（Goodwin，§1312）。出现重复时ἄν会首先在句子靠前的部分出现一次，以提醒注意该句子的属性（Smyth，§1765）。
ἐγώ
(μοι) 1st sg masc dat. 我。
ἐκεῖνος
sg fem dat. 那，那种。
φωνή sg fem dat. 语言，方言，调子。
τρόπος sg masc dat. 方式。
λέγω 1st sg imperf. 说，讲。
ὅσπερ pl masc dat. 正是那个，就是那些。
τρέφω (ἐτεθράμμην)
1st sg plup pass. [被动] 被养育，成长，长大。ἐν οἷσπερ ἐτεθράμμην，我正是在那些方式中成长起来的。
[39] δή
partic. 于是，就。καὶ δὴ καὶ，此外，而且（LSJ，δή：A.IV.4.a）。
οὗτος sg neut acc. 这，这件事，这个要求。
ὑμεῖς 2nd pl gen. 你们。
δέομαι 1st sg pres mid. （+ dupl gen
rei et pers.；常以中性宾格的代词作所求的对象）恳求，请求。
δίκαιος sg neut acc. 正义的，正当的，合理的。
[40] ὡς
conj. 正如，就像；引导插入语（LSJ，ὡς：Ab.II.1）。
ἐγώ
(μοι) 1st sg masc dat. 我。
δοκέω 1st sg pres. 在……看来，认为。μοι δοκῶ，在我看来，我认为。
[42] ἴσως
adv. [基本义是同等，同样] [常与ἄν或τάχ' ἄν连用] 可能，大概，也许。
χείρων sg masc nom. [κακός的比较级] 更差，更坏，更不好。
[43] βελτίων sg masc nom. [ἀγαθός的比较级] 更好，更佳。
εἰμί (εἴη) 3rd sg pres opt. 是。
[44] αὐτός
sg neut acc. 本身。
οὗτος
(τοῦτο) sg neut acc. 这，这个。αὐτὸ τοῦτο，这事本身；指εἰ后面的内容。
σκοπέω pres inf. 考虑，注意。
οὗτος
(τούτῳ) sg neut dat. 这，这个。同前。
νόος sg masc acc. 心思，思想，心智。
προσέχω pres inf. [基本义是提供，献上] 转向，转到。τὸν νοῦν προσέχειν，把心思转向，注意到，专注于。
[45] εἰ conj. （+ ind.）是否。
δίκαιος pl neut acc. [作名词] 真话，真相。
λέγω 1st sg pres. 说，讲。
ἤ conj. 或者。ἢ μή，或者没有。
[47] ῥήτωρ
sg masc gen. 演说家，演讲者。
ἀληθής (τἀληθῆ=τὰ
ἀληθῆ)
pl neut acc. [作名词] 真理，真相。
λέγω pres inf. 说，讲。
[48] ἀπολογέομαι aor inf mid. 辩护，申辩。
[49] ψευδής pl neut acc. 假话，谎话，诬告。
κατηγορέω part pl perf pass neut acc. 控告，指控。[被动] 被提出作为对某人的控告（LSJ，κατηγορέω：A.I.3.a）。
[50] ἔπειτα adv. 然后。πρῶτον μέν…ἔπειτα δὲ...，首先……然后……。
ὕστερος sg neut acc. [作副词] 后来，此后。
[51] γίγνομαι (γεγόνασι)
3rd pl perf. 来到，出现。
πάλαι adv. 很久以前。καὶ πάλαι，甚至很久以前。
ἔτος pl neut acc. 年，岁。πολλὰ ἤδη ἔτη，已经很多年了。
[52] ἀμφί prep. （+ acc.）某人及其周围的人。τοὺς ἀμφὶ Ἄνυτον，阿尼托斯及其身边的人。
[53] καίπερ partic. 虽然，尽管。
[54] παραλαμβάνω part pl pres masc nom. [基本义是继承，接替] 控制（LSJ，παραλαμβάνω：A.II.1）。
πείθω 3rd pl imperf. 说服。
κατηγορέω 3rd pl imperf. 控告，指控。
[55] μετέωρος pl neut acc. 天上的，空中的。τά τε μετέωρα，天上的事情，天文学的事情。
φροντιστής sg masc nom. 思想家。
ἀναζητέω (ἀνεζητηκώς) part sg perf
masc nom. 探究，调查。
ἥσσων (ἥττω) sg masc acc. 较差的，较弱的，较不好的。
κρείσσων (κρείττω) sg masc acc.较好的，较强的。
ποιέω part sg pres masc nom. 使成为，促使。
[56] φήμη
sg fem acc. 传言，传闻。
κατασκεδάννυμι
(κατασκεδάσαντες) part pl aor masc nom. 扩散，传播，散布。
[57] εἰμί (εἰσίν) 3rd pl pres. 是。
[58] ἡγέομαι 3rd pl pres mid. 相信，认为。
ζητέω part pl pres masc acc. 追寻，探究，调查。
οὐδέ partic. 也不。
νομίζω pres inf. 承认，信奉，信仰，崇拜。
[60] ἔτι
adv. 此外，还。ἔτι καί，ἔτι τε，此外，另外，还有。πρῶτον μὲν . . , ἔπειτα δὲ .
. , ἔτι δὲ，首先，其次，第三。这里可认为省略了πρῶτον。
ἄν partic. 过去时直陈语气 + ἄν，表示过去某行动（或在一定条件下）可能或必然发生（LSJ，ἄν：A.I.1.c；Smyth，§1784；GMT，§243及以下）。
πιστεύω 2nd pl aor. 相信，信任。
[61] ἔνιοι pl masc nom. 某些，有些。
μειράκιον pl neut nom. 青少年。
[62] ἀτεχνῶς adv. 真正，完全。
ἐρῆμος sg fem acc. 无人申辩的审判，缺席判决。
ἀπολογέομαι part sg pres mid masc gen. 申辩。
[63] ἄλογος sg neut acc. [最高级] 没道理的，荒谬的。
[64] οἷος
sg neut nom. 这样的。οἷος + inf.，暗含有能力或适合做某事，更常见的形式是οἷός τε + inf.；最常见的是οἷόν τε
[ἐστί]，有可能做……（LSJ，οἷος：A.III.2）。
οὐδέ partic. 甚至不。
[65] πλήν
conj. 除了。πλὴν εἴ，除了（LSJ，πλήν：B.II.1.a）。
[66] φθόνος sg masc dat. 嫉妒。
διαβολή sg fem dat. 偏见。
χράω part pl pres mid masc nom. （+ dat.）使用，运用，利用（LSJ，χράω：C.II）。
ἀναπείθω 3rd pl imperf. 说服。
[67] αὐτός
pl masc nom. 同样的，同一些。
πείθω (πεπεισμένοι)
part pl perf pass masc nom. 说服。
πείθω (πείθοντες)
part pl pres masc nom. 说服。
[68] ἄπορος pl masc nom. [作最高级] 难对付的。
[69] οὐδέ
partic. 但不，也不。οὐδέ…οὐδέ…，但不……也不……。
ἀναβιβάζω aor inf mid. 带到法庭作证。
ἐνταυθοῖ adv. 到这里，到这儿。
ἐλέγχω aor inf. 质问，反驳。
[70] ἀνάγκη sg fem nom. 必然，强制。ἀνάγκη ἐστί + inf.，必然……，必定……，我必然会……。
ὥσπερ adv. 正如，就像。
σκιαμαχέω pres inf. 跟幻影战斗，跟想象中的敌人战斗。
ἀπολογέομαι part sg pres mid masc acc. 申辩。
ἀποκρίνω part sg pres mid masc gen. 回答，答复，辩护。
[71] ἀξιόω
2nd pl aor imperat. [基本义是认为有价值，尊敬] 思考，考虑。
[72] δισσός (διττούς) pl masc acc. 双的，两种。
γίγνομαι (γεγονέναι)
perf inf. 存在，出现。
[74] οἴομαι 2nd pl aor imperat pass. 认为，设想。οἴομαι
δεῖν，我认为这是我的职责，我认为适合、应当（做某事）。
ἐκεῖνος pl masc acc. 那些人，那较早的一批。ἐκεῖνος经常与οὗτος并用，ἐκεῖνος一般表示前者（与说话人较远），而οὗτος表示后者（与说话人较近），但有时ἐκεῖνος也表示后者，例如此处（LSJ，ἐκεῖνος：A.I.1）。
ἀπολογέομαι aor inf mid. 申辩，辩护。
οἰήθητε δεῖν πρὸς ἐκείνους πρῶτόν με
ἀπολογήσασθαι，请你们同意我应当首先针对那些人为自己做一番申辩。
[75] εἶεν
partic. 好了，这样吧。
[76] ἀπολογητέον sg neut nom. 必须申辩的。
[77] ἐπιχειρητέον sg neut nom. 必须尝试的，必须着手进行的。
ἐξαιρέω (ἐξελέσθαι)
aor inf mid. [基本义是取出] 去除，除掉（LSJ，ἐξαιρέω：A.III.1）。ὑμῶν ἐξελέσθαι
τὴν διαβολὴν，把偏见从你们（脑中）去除掉。
ἔχω (ἔσχετε) 2nd pl aor. 有，持有。ἐν πολλῷ χρόνῳ ἔσχετε，你们持有很长时间。
ἐν οὕτως ὀλίγῳ χρόνῳ，用这么短的时间，在这么短的时间内。
[78] βούλομαι 1st sg pres opt mid. （+ inf.）希望，想要。
γίγνομαι (γενέσθαι)
aor inf mid. 出现，变成。τοῦτο οὕτως γενέσθαι，这事变成这样。
[79] ἀμείνων sg neut nom. 更好的。
[80] πλείων sg neut nom. 更多，更加。πλέον ποιεῖν，有用，能成功（做某事）（LSJ，πλείων：A.II.1）。
[81] οἴομαι 1st sg pres. 认为，设想。οἴομαι发生词中语音省略，变成οἶμαι。
χαλεπός sg neut acc. 困难的。
[82] πάνυ
adv. 十分，全然。οὐ πάνυ，不十分，不全然。
οὐ πάνυ με λανθάνει οἷόν ἐστιν，我并非全然不知道这事是什么样的、这事的本质。
[83] ὅμως
conj. 尽管如此，然而。
εἶμι (ἴτω) 3rd sg pres imperat. 去，走。
ὅπῃ
adv. 如何，怎样，以某种方式。
φίλος
sg neut nom. 可爱的，令人喜爱的。τῷ θεῷ φίλον，受神明喜爱（LSJ，φίλος：A.I.2.b）。
τοῦτο μὲν ἴτω ὅπῃ τῷ θεῷ φίλον，就让这事顺应神明的心意吧，这事成败由天。
[84] πειστέον sg neut nom. 必须遵守的。τῷ νόμῳ πειστέον，必须遵守法律、习俗。
[85] ἀναλαμβάνω 1st pl aor subj. 回到，重新开始。
Ἀναλάβωμεν οὖν ἐξ ἀρχῆς，让我们回到开头。
κατηγορία
sg fem nom. 控告，指控。τίς ἡ κατηγορία ἐστὶν，那控告是什么。
διαβολή sg fem nom. 偏见。
γίγνομαι
(γέγονεν) 3rd sg perf. 出现，产生。
[86] δή partic. 当然，其实，我推测。
καί
adv. 其实，实际上。
πιστεύω
part sg pres masc nom.（+ dat.）相信。ᾗ δὴ καὶ πιστεύων，我想他因为相信这些偏见。
[87] διαβάλλω 3rd pl imperf. 诽谤，指责，抨击。
[88] ἀντωμοσία sg fem acc. 誓言。
ἀναγιγνώσκω (ἀναγνῶναι) aor inf. [基本义是知道，确知] [用于文字] 宣读，再次了解，阅读。
ὥσπερ… αὐτῶν，应当把他们作为起诉者一样宣读一下他们的誓言。
[89] ἀδικέω 3rd sg pres. [基本义是做错事]（+ part.，表明所做的坏事）为非作歹，违反法律，犯罪。
περιεργάζομαι 3rd sg pres mid. （+ part.）在某事上浪费时间，耽迷于某事。
ζητέω
part sg pres masc nom. 探究，寻求。
αὐτός
pl neut acc. 相同的，同样的。ταὐτὰ ταῦτα，同样的事情。
[90] τοιοῦτος sg fem nom. 这样的。
[91] ὁράω
2nd pl imperf. 看见。
[92] ἐκεῖ
adv. 在那里，在那儿。
περιφέρω part sg pres pass masc acc. 转圈，转悠，转来转去。
[93] φάσκω
part sg pres masc acc. 说，宣称。
ἀεροβατέω pres inf. 在空中行走。
φλυαρία sg fem acc. 空谈，胡说，蠢话。
φλυαρέω part sg
pres masc acc. 空谈，胡说。
[94] ἐπαίω 1st sg
pres. 有某方面的知识，是某领域的专家，通晓，知道。
[95] ἀτιμάζω part sg pres masc nom. 不尊重，轻视。
ἐπιστήμη sg fem acc. 知识。
οὐχ ὡς ἀτιμάζων λέγω τὴν τοιαύτην ἐπιστήμην，我说这些，并非好像我不尊重这些知识。
[96] πως
partic. 一定，无论如何。
φεύγω
1st sg pres opt. 被控告，被起诉。祈愿语气独立用法，表愿望，否定用μή。
[97] μέτειμι 3rd sg pres. [无人称] 在某物有份。ἐμοὶ τούτων οὐδὲν μέτεστιν，我跟这些事情毫无关系。
[98] παρέχω 1st sg pres mid. [中动][法] 提供，带来（证人或证据）（LSJ，παρέχω：B.II）。
[99] ἀξιόω
1st sg pres. 期望，要求。
φράζω
pres inf. 告诉，解释。
[100] πώποτε adv. 曾经。
[101] φράζω
2nd pl pres imperat. 告诉，解释。
[102] οὗτος
sg neut gen. 这。ἐκ τούτου，于是，因此。
γιγνώσκω (γνώσεσθε)
2nd pl fut mid. 知道，明白。
[103] οὔτε τούτων οὐδέν ἐστιν，这些事当中没有一件是真的。
[104] ἐπιχειρέω 1st sg pres. 试图，动手做某事。
πράσσω 1st sg pres mid. [中动] 为自己索取（钱财、报酬等）（LSJ，πράσσω：A.VI）。
[105] οἷος
sg masc nom. 这样的。οἷος + inf.，暗含有能力或适合做某事，更常见的形式是οἷός τε + inf.；最常见的是οἷόν τε
[ἐστί]，有可能做……（LSJ，οἷος：A.III.2）。
εἰμί (εἴη) 3rd sg pres opt. 是。
[106] ἕκαστος sg masc nom. 每一个，各个。
[107] εἶμι (ἰών) part sg pres masc nom. 去，来。
[108] ἔξεστι 3rd sg pres. [无人称]（+ dat pers et inf.）允许，可以。
ἑαυτοῦ
pl masc gen. 自己的。τῶν ἑαυτῶν πολιτῶν，他们自己城邦的；修饰ᾧ。
προίξ
sg fem acc. [基本义是礼物] [宾格作副词] 免费，无偿。
σύνειμι pres inf. 在一起，交往，结交。
βούλομαι 3rd pl pres subj mid. 想要，愿意。ᾧ ἂν βούλωνται，他们愿意（结交）的人。
[109] συνουσία pl fem acc. 交往，结交，社交。
ἀπολείπω
part pl aor masc acc. 放弃，丢下。
σφεῖς (σφίσιν) pl masc dat. 他们。
πρόσοιδα
(προσειδέναι) perf inf. 还要知道。χάριν προσειδέναι，还要知道感激（他们）。
[110] αἰσθάνομαι (ᾐσθόμην) 1st sg aor mid. 知道，感知，了解。
ἐπιδημέω
part sg pres masc acc. [用于外邦人] 在城里，定居在一个地方。
[111] τυγχάνω (ἔτυχον)
1st sg aor. 碰巧，恰好。
προσέρχομαι (προσελθών)
part sg aor masc nom. 来到，走到，遇到。
τελέω
3rd sg perf. [基本义是完成，实现] 花费，付钱，付款。
πλείων (πλείω) pl neut acc. 更多。
σύμπας
pl masc nom. 全部，所有。
[112] ἀνέρομαι (ἀνηρόμην)
1st sg aor mid. 问，询问。
[113] εἰμί (ἐστόν) 3rd dual pres. 是；存在。
υἱός
dual masc nom. 儿子。
[114] εἰμί (ἦν) 1st sg imperf. 是。ἦν δ᾽ ἐγώ，我说。
[115] πῶλος
dual masc nom. 马驹。
μόσχος
dual masc nom. 牛犊。
γίγνομαι (ἐγενέσθην)
3rd dual aor mid. 是，变成，成为。
[116] ἔχω
1st pl imperf. （+ inf.）有责任，有义务（LSJ，ἔχω：A.III.1.b）。
ἐπιστάτης sg masc acc. [基本义是站在旁边的人] 监护人。
λαμβάνω (λαβεῖν) aor inf. 找到，得到。
μισθόω
aor inf mid. [中动] 出钱聘请，雇佣。
μέλλω
3rd sg imperf.（+ fut inf.）将会，能够。
προσήκω part sg pres fem acc. [基本义是来到] [分] 适合的，适宜的，相称的。
